تعریف صنعت پتروشیمی

صنعت پتروشیمی(Petrochemical industry) به صنایعی گفته می شود که در آنها هیدروکربن هایی که در گاز طبیعی و یا نفت خام وجود دارند، پس از انجام فرآورش های در فرآیندهای شیمیایی به محصولات جدیدی تبدیل میشوند .

 محصولاتی که در صنعت پتروشیمی تولید می شود در اکثر واحدهای صنعتی از قبیل صنایع شیمیایی، برق، الکترونیک، نساجی، پزشکی، خودروسازی، لوازم خانگی، غذایی و غیره مورد استفاده قرار میگیرد .

 نمودار کلی خوراک و محصولات پتروشیمی

دسته بندی محصولات پتروشیمی

گاز ترش

- به جریان گاز طبیعی که در ساختار خود ترکیبات H₂S و CO₂ و یا سایر ترکیبات حاوی گوگرد را دارد گاز ترش میگویند.

- ترکیبات H₂S و CO₂  با ایجاد ترکیبات اسیدی موجب بروزخوردگی در خطوط فلزی انتقال گاز و تجهیزات فرآیندی می شوند و علاوه بر آن ترکیب H₂S بسیارسمی و بدبو میباشد.

گاز طبیعی

- به جریانی از گازهای هیدروکربوری که فاقد ترکیب H2S بوده و مقدار CO2 در جریان گاز طبیعی نیز محدود و مشخص باشد و بیش از 80 درصد حجم آن را متان (CH4) پر کرده باشد گاز طبیعی گفته میشود.

-ارزش حرارتی معیار سنجش گاز طبیعی است که ارزش حرارتی هر 28 متر مکعب گاز طبیعی معادل یک میلیون بی تی یو میباشد .

گاز غنی

• گاز خروجی از میدان های نفتی و یا کلاهک های گازی و یا میادین مستقل گازی را اصطلاحا " گاز غنی" می گویند. گاز غنی بعد از پالایش به " گاز سبک " تبدیل میشود.
• گاز غنی در ساختار خود متان و مقادیری از ترکیبات اتان ، پروپان ، بوتان و پنتان پلاس دارد که معمولا ترکیبات فوق از جریان تفکیک شده و جهت فروش و یا مصارف خاص مورد استفاده قرارمیگیرد.
•  

گاز اتان

گاز اتان مشتقی است از جریان گاز غنی که بعنوان خوراک در واحدهای الفین مورد استفاده قرار میگیرد و آنالیز تقریبی آن به صورت جدول زیر میباشد.

نفتا و معیانات گازی

یکی از برشهای نفتی که در مراحل تفکیک وجداسازی ترکیبات هیدروکربنی در پالایشگاه ها بدست میآید نفتا  میباشد که بر حسب پارامترهای آن به دو صورت نفتای سبک و سنگین به بازار عرضه میشود.

میعانات گازی حاوی ترکیبات 5 کربنه و بالاتر میباشد که در پالایشگاههای گازی از جریان گاز غنی ورودی به پالایشگاه جدا میشود و به عنوان خوراک واحدهای آروماتیکی مورد استفاده قرار میگیرد.

NGL دریافتی مجتمع بندر امام

در مراحل مختلف تولید نفت خام ، انواع جریان گازغنی تولید میشود که جریانات فوق جمع آوری و به واحدهای تولید NGL ارسال میشود

در این واحد جریان دریافتی به دو جریان  شامل  گاز سبک (حاوی متان و مقدار کمی اتان ) و جریان NGL (حاوی اتان ، پروپان، بوتان و پنتان) تفکیک میشود.

نمای کلی واحد NGL

 آشنایی با برخی از فرآیندهای اجرایی در صنعت پتروشیمی کشور

1- مجتمع پتروشیمی رازی

در این مجتمع محصولات به چند شکل هیدروژن ، گاز طبیعی ، گاز ترش و فسفات که اغلب به فرم خاک و پودری است وارد مجتمع می شود.

در نهایت پس از فرآیندهای تصفیه ،ترکیبات اسیدی و بازی درطی عبور از چند واحد به شکل نهایی محصولاتی از قبیل :

گاز co2  ، اوره ، آمونیاک ، دی آمونیم فسفات فسفات ، اسید سولفوریک و گوگرد می باشد که هر کدام از این محصولات نهایی برای مصارف خاص خود در کپسول ها یا کیسه های مخصوص ذخیره و آماده عرضه به صنایع مصرفی می گردد.

در شکل زیر شماتیکی از این فرآیندها را میبینیم

2- مجتمع پتروشیمی خارک

در این مجتمع گاز استخراج شده بصورت مستقیم از چاه گاز درطی فرآیندهایی ابتدا تصفیه میشود و یک سری واکنش های شیمیایی انجام میدهد که در نهایت منجر به تولید محصولات : متانول ، پروبان ، بوتان ، بتان بلاس ، گوگرد می گردد.

3- مجتمع پتروشیمی زاگرس

این مجتمع تنها در زمینه تولید متانول فعالیت می کند.مواد اولیه نیز به شکل گاز طبیعی و اکسیژن می باشد که محصول نهایی به صورت گاز متانول تولید می شود

4- مجتمع پتروشیمی فن آوران 

این مجتمع در حال حاضر تولید کننده گاز متانول ،اسید استیک ، گاز منو اکسید کربن می باشد. مواد اولیه به شکل co2  و گاز طبیعی می باشد. در سه واحد متانول ، منو اکسید کربن ، اسید استیک ترکیبات شیمیایی صورت میگیرد و ترکیباتی که رخ میدهد منجر به تولید محصولات نهایی می گردد.

5- مجتمع پتروشیمی پردیس

مواد اولیه به طور مستقیم از چاه نفت به صورت گاز طبیعی وارد می شودوارد واحد آمونیاک های آمونیاک می شود و طی واکنش هایی که با دی اکسید کربن انجام می دهند محصولات نهایی به شکل اوره و آمونیاک تولید می شود.

6- مجتمع پتروشیمی بو علی سینا

فعالیت اصلی این مجتمع د زمینه تولید بنزین و مشتقات ان می باشد. بنزین در شکل بنزین پیرولیز و نفتا وارد مجتمع می شود و پس از شکست های واکنشی و ترکیبات شیمیایی به شکل محصولات نهایی زیر در می آید :

·         برش سنگین

·         برش سبک

·         پنتان

·         رافینیت

·         گاز مایع

·         بنزن

·         پارازایلین

·         اورتوزایلین

·         آروماتیک های سنگین

 7- مجتمع پتروشیمی مروارید

مواد اولیه در این مجتمع اتان می باشد و در طی واکنش های شیمیایی که در واحد الفین رخ می دهد اتان شکسته و مواد نهایی به شکل هیدروژن  ، اتیلن و برش پروپان به بالا می باشد.

8- مجتمع پتروشیمی آریاساسول

این مجتمع درزمینه تولید هیدروژن فعالیت گسترده ای دارد البته گرید های پلی اتیلن سنگین/متوسط ، گرید های پلی اتیلن سبک و برش پروپان به بالا را نیز در بخش عمده تولید میکند.مواد اولیه به شکل اتان هستش که بعد از عبور از واحد الفین واحد پلی اتیلن سنگین و واحد پلی اتیلن سبک به فرم نهایی در می آید.

9- مجتمع پتروشیمی آبادان

مواد اولیه به شکل نمک طعام ، اتیلن دی کلراید ، اتان ، پروپان و بنزن هستش که در واحد کلر ،الفین شروع به شکست ترکیبات اولیه میکنند و سپس در احد pvc , hcl  و دو دسیل بنزن مواد به فرم نهایی تبدیل می شوند . محصولات تولیدی این مجتمع : سود سوز آور ، آب ژاول ، پلی وینیل کلراید ، اسین کلریدریک 33% ، دو دسیل بنزن است که برای مصارف مختلف در شکل مایع ، گاز و جامد تولید شده است.

10- مجتمع پتروشیمی جم 

مواد اولیه اکسیژن ، برش سبک ، برش بنتان ، رافینیت ، گاز مایع ، آروماتیک سنگین ، اتان و ترکیبات پروپان است که ابتدا از واحد الفین می گذرد، سپس وارد واحد های تکمیلی میشود و در نهایت محصول نهایی مواد : اتیلن گلایگول ، اتیلن ، پلی اتیلن سبک خطی ، بوئن-یک ، آلفا الفین ها ، پلی پروپیلن ، پروپیلن ، اکریلونیتریل یوتادین ،بوتادرن ، رافینیت چهار کربنه ، بنزین پیرولیز و نفت کوره می باشد.

11- مجتمع پتروشیمی امیرکبیر

متریال اولیه مواد اتان ، رافینیت ، بوتان ، برش های سبک ، پنتان ، گاز مایع بوده که ابتدا وارد واحد الفین می شود.و سپس با شکسته شدن و حذف کربن های اضافی محصول نهایی مواد پلی اتیلن سبک ، پلی اتیلن سبک خطی ، پلی اتیلن سنگین ، بوتن-یک ، پروپیلن ، بزین پیرولیز ، نفت کوره ، بوتادین می باشد.

12- مجتمع پتروشیمی لاله

مواد اولیه مجتمع اتیلن ، پروپان ، پروپیلن می باشد که پس از عبور از واحد پلی اتیلن سبک محصول نهایی به شکل پلی اتیلن سبک می باشد.

منبع : گروه فلز