ماشین‌آلات و ابزارهای مورد استفاده در صنعت کنسرو سازی و نیز وسایل مورد استفاده در رستوران ها باید مطابق با استانداردهای بهداشتی سختگیرانه ای باشند. در این موارد استنلس استیل ها (فولادهای زنگ نزن) به دلیل مقاومت در برابر خوردگی، در اکثر موارد تنها گزینه انتخابی هستند. هر ﺁلیاژی دارای نقاط قوت و ضعف مخصوص به خود است که این امر تولیدکنندگان را مجبور می‌کند میان صدها نوع فولاد ضد زنگ انتخابی عاقلانه داشته باشد.

در صنایع غذایی هیچ پاسخ قطعی به این سؤال که «بهترین نوع ﺁلیاژ برای بکارگیری در صنعت غذایی چیست؟» یافت نمی‌شود. به عنوان مثال تولید آب نبات همانند تهیه پنیر نیست و به دما و ملزومات متفاوتی نیاز دارد. اما استنلس استیل های 316 و 430 نمونه ای از ورق استیل مورد استفاده در صنعت غذایی هستند که در ادامه بیشتر به بررسی ویژگی، عملکرد و کاربرد آن ها در صنایع غذایی و کنسروسازی پرداخته می شود.

 

ورق استیل 316

ورق استیل 316 یک استنلس استیل آستنیتی است که دارای درصد بالایی از کروم و نیکل است. همانند بیشتر فلزات، این آلیاژ می تواند در دماهایی به مراتب بالاتر از دمای تهیه غذا مورد استفاده قرار گیرد. این نوع فولاد به دلیل مقاومت بالای ﺁن در برابر اسیدها، مواد قلیایی، و کلریدهایی مانند نمک خوراکی، برای تهیه و فرآوری غذا مناسب است. سایر فولادهای زنگ نزن ﺁستنیتی همچون ورق استیل 304 ممکن است در مواجه ها با کلریدها تحت خوردگی حفره ای قرار بگیرند. اما ورق استیل ۳۱۶ بنابر دارابودن مولیبدن در ترکیب شیمیایی خود در مقابل این خوردگی مقاوم تر است و به همین دلیل برای اکثر کاربردها مناسب در صنعت غذایی می باشد.

ورق استیل 430

ورق استیل 430 از لحاظ متالورژیکی و محتوای کروم مشابه استنلس استیل ۳۱۶است، اما درصد کمتری از نیکل دارد و به همین دلیل ارزان تر است.

 

تفاوت مهم دیگر این است که ورق استیل 430 در گروه استنلس استیل های فریتی قرار دارد و بنابر همین ساختار فریتی دارای خاصیت مغناطیسی است درحالیکه ورق استیل 316 با ساختار آستنیتی، غیر مغناطیسی است. فولادهای زنگ نزن فریتی مقاومت بالایی در برابر ترک خوردگی تنشی (SCC) دارند. خوردگی SCC منجر به شکست قطعات در اثر تنش های مکانیکی در محیط های خورنده می‌شود.

فولاد زنگ نزن ۴۳0 تحمل و مقاومت بالایی در برابر اسیدهای ﺁلی و نیتریک اسید دارد، بنابراین در تماس با غذاهای اسیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین مقاومت خوبی در برابر اکسایش و گوگرد دارد.

از سوی دیگر، مقادیر پایین‌ نیکل در ترکیب استنلس استیل 430 منجر به مقاومت ضعیف در برابر اسیدهای کاهنده می‌شود که در برخی از مواد غذایی و آب میوه ها یافت می شوند.

بهترین آلیاژ بین استنلس استیل ها برای مواد غذایی چه گریدی است؟

به‌طورکلی، استنلس استیل 316 گزینه‌ بهتری برای بکارگیری در ماشین‌ﺁلات و کانتینرهای مورد استفاده در صنایع غذایی و کنسرو سازی است. ین گرید نسبت به غذاهای نمکی و اسیدی مانند گوجه فرنگی و آب لیمو مقاوم است. برای کاربردهای کم تقاضا، استنلس استیل 430 ممکن است مناسب تر و ارزان‌تر (و به همان اندازه معتبر) باشد. البته این نکته را نیز باید اشاره کرد که تنها گریدهای 316 و 430 در صنایع غذایی مورد استفاده قرار نمی گیرند بلکه رده های آلیاژی دیگری نیز همچون ورق استیل 304، در ساخت تجهیزات مرتبط با این شاخه از صنعت کاربرد دارند.

 

صرف نظر از نوع آلیاژ مورد استفاده، هر چه سطح صاف تر باشد و ناهمواری ها کمتر، بهتر است. معمولا می توان بوسیله عملیات پرداخت سطحی همچون الکتروپولیش صافی سطح را بهبود بخشید. صافی سطح  علاوه بر کاهش  امکان ترک خوردن و وقوع خوردگی، شست و شو و تمیزکاری را نیز تسهیل می کند.